Wat zijn de gevolgen van de oogst na een nat voorjaar op een biodynamische boerderij? We konden het vertellen aan De Standaard. Zonder onze percelen 21 keer te bespuiten(?!), hebben we er voor de meeste gewassen een mooie oogst op zitten. Lees hieronder het artikel zoals het verschenen is in De Standaard.

- Stijn Decock

Na een veel te nat voorjaar breekt voor boeren nu het moment van de waarheid aan: de oogst. De verschillen in opbrengsten tussen de percelen liggen erg hoog. Ook is het vechten tegen de schimmels. “Ik heb zelfs gehoord van een perceel dat 21 keer bespoten is.”

“Het voorjaar was door de vele regen problematisch. We hebben pas heel laat kunnen zaaien en poten, maar het is ongelooflijk hoe alles tijdens de zomer nog gegroeid is”, zegt Sam Magnus, akkerbouwer in het Pajottenland. Hij teelt babywitlof en aardappelen.

Akkerbouwers als Magnus is het moment van de waarheid aangebroken. Rond deze periode beginnen de oogsten van de belangrijkste gewassen in Vlaanderen, zoals aardappelen, suikerbieten, peren of mais. Dinsdag ging de Tiense suikerraffinage, de grootste in het land, open voor de nieuwe bietencampagne. De eerste rooimachines duiken op de akkers op.

Dit jaar wordt de oogst extra spannend. Door het extreem natte voorjaar kon maar heel laat geplant worden. Late vorst bedreigde ook nog eens de jonge bloesems in de fruitgaarden. Uiteindelijk bleek 13.000 hectare grond te nat voor landbouwgewassen, of zo’n 2 procent van de totale Vlaamse landbouwoppervlakte. Die te natte velden werden ingezaaid met een kruidenmengsel. De zomer bracht vervolgens typisch Belgisch zomerweer: vrij nat, maar ook zonnig.

Guy Depraetere, adviseur bij het Algemeen Boeren Syndicaat (ABS), schat de situatie voor de aardappel, Vlaanderens belangrijkste gewas, gemengd in. “De opbrengsten voor vroege en halfvroege aardappelen liggen tot nu toe hoog. Dat waren aardappelen die op tijd geplant konden worden en genoten van een zomer met voldoende regen en zon.”

Minder goed vergaat het de aardappelen die maar heel laat geplant werden, vertelt Depraetere. “Dat pootgoed heeft vaak twee tot drie maanden moeten wachten voor het de grond in kon, waardoor het al aan het kiemen was. Daardoor is de energie uit de plant, en krijgen we kleine of zelfs geen aardappelen.” Hij schat dat de totale aardappeloogst niet bijzonder slecht zal zijn, omdat wie vroeg kon planten hoge opbrengsten boekt. “Dat compenseert de tegenvallende opbrengst op de late gepote percelen wat.”

Ook landbouwer Magnus merkt dat de kwaliteit en de opbrengst van de aardappelen schommelen. “Bij mijn bedrijf hangt het van perceel tot perceel af. Voor mijn witlof was het wel een goed jaar. Dat wordt sowieso pas in de tweede helft van mei gezaaid, dus daarmee waren we niet uitzonderlijk laat. De regen in de zomer liet de plantjes bovendien vlot kiemen.”

De vele regenval deed ook de mais flink opschieten. Maar volgens Pieter Van Oost, expert bij de Boerenbond, is het niet zeker of die maïs, die manshoog op de akkers staat, voldoende voedingswaarde heeft.

Ook voor de suikerbieten is het afwachten wat de oogst brengt, zegt Van Oost. “Doordat er weinig zon was, is het suikergehalte van de bieten nu laag. Maar de komende weken kan dat nog wel wat omhooggaan.”

Waar veel groenten nog een relatief goede oogst opleverden of kunnen opleveren, is het voor fruittelers een slecht jaar. De eerste oogstramingen in augustus spraken van 34 procent minder appelen en 26 procent minder peren. “Ik hoor van de telers dat hun eerste oogsten nog lager liggen dan die prognoses, door de late vorst, hagel en veel regen. Ook voor de wijnbouwers waren die weersomstandigheden nefast. Wijngaarden kunnen moeilijk tegen te veel regen. De druivenpluk is ook later begonnen dan normaal.”

Door de vele forse regenbuien kregen landbouwers ook af te rekenen met schimmel. “De aardappelteelt is bij nat weer heel gevoelig voor aardappelschimmel”, weet Depraetere. “Landbouwers hebben meer gewasbeschermingsmiddelen moeten spuiten dan normaal. Ik heb zelfs gehoord van een perceel dat 21 keer bespoten is.” Ook de druiventeelt en de kweek van knolselder leden onder schimmels.

De biodynamische boerderij De Wassende Maan in Deinze had ook last van plagen, zoals wat schimmels in de serres en de ritnaaldworm op enkele nieuwe percelen. Toch spreekt coördinator Jan Vanhuysse niet van een slecht seizoen. De lijst met teelten die goed gelukt zijn (spinazie, sla, tomaten, aubergine, paprika, winterkolen) is langer dan die met de teelten die slecht liepen (pompoenen, stuikbonen en koolrabi). “Wij kweken vijftig verschillende groenten, dus het is normaal dat ze niet allemaal even goed lopen. We hebben hier zandgrond. In een droge zomer is dat een nadeel, maar in een natte zomer hebben wij minder last van te natte percelen dan in streken met klei- of leembodems.”

Nog een voordeel bij De Wassende Maan: de oogst verloopt hoofdzakelijk manueel. Het risico dat zware oogstmachines zich vastrijden als het opnieuw veel gaat regenen, is klein.

Dat probleem dreigt zich wel voor te doen bij de akkerbouwers. “Het is hopen dat we niet opnieuw een oktober zoals vorig jaar krijgen. Toen is het vanaf half oktober niet meer gestopt met regenen, en konden heel wat percelen niet geoogst worden”, zegt Van Oost.

Landbouwer Magnus herinnert het zich nog goed. “Een geluk dat wij een eigen oogstmachine hebben, het was dag en nacht werken in zeer zware omstandigheden met veel modder. Finaal is het gelukt.”

Dat veel gewassen later gezaaid zijn, levert de boeren extra angst op, want ook de oogst schuift zo met enkele weken op. Dat vergroot het risico dat extreme regenval de boel bemoeilijkt. “De eerste regenbuien met 20 liter per vierkante meter zijn al gevallen”, drukt Van Oost de ongerustheid uit.

Het abnormale weer zal niet tot al te hoge prijzen leiden. Volgens Christophe Vermeulen, directeur van de aardappelverwerkersfederatie Belgapom, liggen de prijzen van de aardappelen die op de vrije markt verkocht worden aan de lage kant. “Ze liggen onder de contractprijs, de vaste prijs die landbouwers afspreken met de verwerkers. Meestal is het omgekeerd.” In Duitsland lijkt de aardappeloogst beter te lukken dan bij ons, wat de prijzen drukt.

De melkprijs ligt wel nog altijd vrij hoog, wat goed nieuws is voor de melkveehouders. Door de vele regen groeide het gras voor de koeien snel, wat samen met mais het belangrijkste voedergewas is. Combineer dat met de hoge melk- en lage sojaprijs (voor het krachtvoer), en de winstmarge zal meer dan behoorlijk zijn.

----

Meer weten over biodynamisch boeren?

> Lees hier alles over biodynamisch boeren

Schrijf je in op onze nieuwsbrief en je krijgt het als eerste.